Cấp Giấy phép cho lao động nước ngoài: Lỗi cần sửa gấp

Người lao động nước ngoài với công việc khá đơn giản là ráp giàn giáo. Giấy phép lao động - một chủ đề lặp lại qua nhiều kỳ Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF), lại được nêu lên trong VBF giữa kỳ năm 2014. Với những quy định ngặt nghèo và thiếu thực tại hiện thời, các đại biểu tại Diễn đàn cho rằng đến cả tỷ phú Bill Gates hay Steve Jobs sống lại cũng không đáp ứng được các đề nghị để được cấp giấy phép cần lao ở Việt Nam. Tuy nhiên, cũng chính vì những quy định không thực tế của giấy phép đã khiến các cơ quan quản lý quốc gia bó tay với tình trạng 40% người lao động nước ngoài làm việc "chui". Nhiều bất cập Theo quy định hiện, cần lao nước ngoài chỉ được cấp giấy phép nếu đáp ứng cả hai điều kiện một lúc là 5 năm kinh nghiệm và 4 năm trình độ đại học. Chiểu theo đó, ông Fred Burke, giám đốc điều hành Công ty Baker & McKenzie Việt Nam, đồng Trưởng nhóm công tác về đầu tư và thương nghiệp của VBF phản ảnh, công ty của ông vừa bị TP. Hồ Chí Minh khước từ cấp giấy phép cần lao cho một chuyên gia nước ngoài từng làm việc cho hãng được 3 năm và tốt nghiệp ở một trường đại học hàng đầu nước Mỹ. Liên can đến các tía tiếng Anh, nhiều doanh nghiệp đề xuất chứng chỉ đã được quốc tế xác nhận cần được ưng thay cho bằng cấp hoặc 5 năm kinh nghiệm làm việc. Vì các thầy nước ngoài dự thị trường lao động ở Việt Nam là do nhu cầu lớn của thị trường, mà các càn trong nước không cáng đáng được. Một vấn đề mà các công ty quốc tế hay gặp phải là việc cử viên chức đến Việt Nam để thực hành các công việc ngắn hạn, như đào tạo hay lắp đặt một loại thiết bị chuyên ngành... Rất không thực tiễn khi yêu cầu họ phải xin giấy phép cần lao, trong khi thủ tục hành chính nhiêu khê, thời kì xử lý hồ sơ kéo dài, mà họ chỉ lưu trú một đôi ngày hoặc một đôi tuần. Mới đây, việc Thông tư 03/2014-TT-BLĐTBXH quy định cần lao đến Việt Nam tạm cư chỉ một ngày cũng phải xin phiếu lý lịch tư pháp của địa phương. Chủ toạ Hội doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam (JBAV) Yoshihira Maruta, cho biết, nhiều cơ quan chức năng đã khước từ cấp vì lý do quá ngắn ngày. Từ những bất cập này, ông Colin Blackwell - tiểu nhóm nhân sự VBF nhận định, chính định nghĩa không rõ ràng, thủ tục phức tạp, dẫn đến nhiều hồ sơ của các chuyên gia có trình độ và kỹ năng mà Việt Nam thực sự đang cần thì bị khước từ. Thứ trưởng Bộ lao động Thương binh từng lớp (LĐTBXH) Nguyễn Ngọc Phi giải đáp, "Chúng tôi rất muốn tháo gỡ cho doanh nghiệp nhưng hệ trọng đến luật xuất nhập cảnh, quản lý nhân thân. Quản lý là cần thiết và giúp doanh nghiệp quản lý tốt hơn chứ không phải gây khó khăn. Về đề xuất xem thời kì tạm trú bao lăm ngày thì không cần giấy phép cần lao, thậm chí cần lao nước ngoài ngắn hạn thì được miễn thị thực, chúng tôi sẽ coi xét thêm". Dễ làm liều Bên cạnh đó, cùng với những quy định chưa hợp lý và thủ tục rườm rà trong việc cấp giấy phép, đã khiến một số nhà thầu "lách luật", vượt qua quy định "ngăn cấm sử dụng cần lao nước ngoài làm các công việc mà cần lao Việt Nam có khả năng thực hành và đáp ứng đề nghị của gói thầu, đặc biệt là cần lao phổ biến, cần lao không qua đào tạo kỹ năng nghiệp vụ". Theo số liệu của Bộ LĐTBXH, tính đến năm 2013 có khoảng 77.359 người nước ngoài làm việc tại Việt Nam. Trong đó, số lao động không thuộc diện cấp phép là 5.500 người và chưa được cấp phép là 31.330 người. Nhưng chính cơ quan này cũng phải nhận, số lao động nước ngoài làm việc "chui" cao hơn con số đó rất nhiều. Đáng báo động, hiện đang có hàng chục nghìn cần lao phổ quát nước ngoài vào làm việc tại các công trình xây dựng, nhất là các dự án do Trung Quốc trúng thầu tại nhiều tỉnh mà chưa được cấp phép. Vấn đề cần lao nước ngoài không phép tràn lan đã và đang là vấn đề nhức nhối của Bộ LĐTBXH, cũng như các bộ, ngành có liên quan từ nhiều năm nay. Lực lượng lao động "chui" này không chỉ gây mất trật tự an ninh từng lớp, mà còn cạnh tranh không lành mạnh với lao động Việt Nam tại các dự án nằm ngay trên mảnh đất quê hương. Tồn tại đã lâu và có nhiều bất cập, nhưng nghe đâu các cơ quan chức năng đang khá "lúng túng" trong việc quản lý và xử lý. Bởi hiện Bộ LĐTBXH chỉ quản lý thị trường lao động, cấp phép cho lao động nước ngoài, còn chuyện thực thi thế nào và phải kiểm tra ngay từ đầu vào lại thuộc về cơ quan xuất nhập cảnh và ngành Công an. Nên cho đến nay, "quả bóng trách nhiệm" xem ra vẫn còn lơ lửng... Minh Anh